Zapraszamy do kolejnego tekstu dotyczącego pracy nad zbiorem Jerzego Kukuczki w Fundacji Wielki Człowiek. W ostatnim wpisie przybliżyliśmy sposób w jaki pracujemy nad fotografiami przed ich digitalizacją. Tym razem opowiemy Wam więcej o samym procesie digitalizacji, ale najpierw warto odpowiedzieć na pytanie czym ona jest i czemu służy. Otóż świat cyfrowy, który nas otacza, daje mnóstwo możliwości na zachowanie zbiorów archiwalnych w sposób, który dotychczas nie był dostępny. Możemy bezpiecznie pracować z archiwaliami i publikować je na szeroką skalę, a wszystko po to, aby ochronić od zapomnienia historię o nas samych, naszej tożsamości i przeszłości. Digitalizacja (czyli nadanie obiektom postaci cyfrowej) jest najlepszym możliwym sposobem na zachowanie tych historii i pozwala na bezpieczną pracę z materiałami. Co więcej daje mnóstwo możliwości zaprezentowania zbioru archiwalnego, np. poprzez wirtualne muzea, takie jak Wirtualne Muzeum Jerzego Kukuczki, gdzie publikujemy zdigitalizowane materiały. Pozwala to więc dotrzeć do większej ilości odbiorców, których dana historia może zainteresować, czy to jako ciekawostka, czy pomoc naukowa w badaniach. Digitalizacja obiektu pozwala również odkryć wiele szczegółów, które bez obróbki cyfrowej były niemożliwe do zauważenia, czego przykład znajdziecie poniżej. Mocno prześwietlona fotografia, wykonana przez Jerzego Kukuczkę podczas zejścia ze szczytu Mount Everest w 1980 roku. Na fotografii Andrzej Czok, w tle wierzchołek Lhotse.
Opisaliśmy już w jaki sposób zabezpieczamy materiały oraz układamy je wewnątrz jednostek archiwalnych. Gdy pojedynczym dokumentom zostaną nadane sygnatury możemy się zabrać za ich digitalizację, która potrafi wykrzesać z nas masę kreatywności, albowiem każdy obiekt jest inny, czymś się charakteryzuje, a więc i do samej digitalizacji należy podejść inaczej. W inny sposób wykonamy cyfryzację sprzętu wspinaczkowego, negatywu, odbitki, listu, materiału audio itp. W kontekście slajdów małoobrazkowych, takich jak negatywy i diapozytywy korzystamy ze skanera Epson V850, ale powoli staramy się zmieniać strategię digitalizacji na wykorzystanie aparatów fotograficznych, które dają więcej możliwości w procesie cyfryzacji, lecz wymagają większego nakładu pracy. Należy właściwie ustawić i dobrać światło, kupić lub samodzielnie wykonać odpowiedni stół do digitalizacji, dbać o właściwe ustawienia aparatu oraz pilnować ostrości i zwracać uwagę na wiele innych czynników, mających wpływ na jakość digitalizacji. Aparaty wykorzystujemy do digitalizacji sprzętu wspinaczkowego czy odzieży Kukuczki, a ostatnio eksperymentujemy z robieniem zdjęć materiałom płaskim, takim jak fotografie czy dokumenty wyprawowe.
Niezwykle istotnym aspektem w procesie digitalizacji jest wykorzystywanie wzorników kolorystycznych, które pozwalają na odwzorowanie barw fotografowanego obiektu. Wynika to z tego, że celem digitalizacji jest możliwie jak najdokładniejsze oddanie prawdziwych właściwości danego obiektu. Zdjęcia materiałów wykonane bez wzornika barw miałyby przekłamane kolory i nie oddawałyby odpowiednio jego realnego wyglądu.
Bardzo ciekawym sposobem na zaprezentowanie sprzętu wspinaczkowego i odzieży, której używał Jerzy Kukuczka jest digitalizacja w formie stworzenia modelu 3D danego obiektu. Taka digitalizacja jest bardzo zaawansowana i nie jesteśmy w stanie jej przeprowadzić w warunkach naszego archiwum. Między innymi dlatego Fundacja Wielki Człowiek współpracuje z Muzeum Śląskim w Katowicach, gdzie część sprzętu Jerzego Kukuczki została zdigitalizowana właśnie w taki sposób. Dzięki temu możecie jeszcze dokładniej obejrzeć np. słynne buty wysokogórskie używane w 1979 roku przez Kukuczkę na Lhotse czy kask, w którym zdobył szczyt Gasherbruma I. Zapraszamy do obejrzenia modeli 3D pieczołowicie wykonanych przez pracowników Muzeum Śląskiego w Katowicach, klikając w ten link. Bardzo dziękujemy za te wspaniałe modele!
Następnym krokiem w całym procesie jest nadanie plikom cyfrowym właściwych metadanych, czyli informacji zawartych w pliku. Jest to bardzo ważny krok, który pomaga m.in. wyszukiwać obiekty w wirtualnych zbiorach. Metadane zawierają na przykład słowa kluczowe, które odpowiednio uzupełnione usprawniają wyszukiwanie konkretnych obiektów. W metadanych znajdziemy też wiele innych informacji, takich jak opis obiektu, jego charakterystyka, miejsce i sposób dokonania digitalizacji oraz wiele innych informacji. Kwestia metadanych jest bardzo skomplikowanym zagadnienie, ponieważ istnieje wiele różnych metod w tym zakresie, które wykorzystują różne archiwa na całym świecie. Odpowiednio dostosowane metadane do innych systemów informatycznych niż nasz własny pozwala z łatwością publikować nasze materiały w innych miejscach, których zadaniem jest udostępnianie takich treści (systemy informatyczne takie jak OSA lub ZoSIA oraz wiele innych).
Do publikacji materiałów na stronie naszego wirtualnego archiwum pozostał już tylko jeden krok, a mianowicie jest to obróbka cyfrowa. Różne archiwa mają własne strategie przedstawiania zbiorów archiwalnych. W przypadku Wirtualnego Muzeum Jerzego Kukuczki staramy się przedstawić Państwu nasze archiwalia w sposób interesujący i atrakcyjny, nie pozbawiając przy tym danych obiektów ich rzeczywistego wyglądu. Jednocześnie wykorzystujemy te archiwalia na różne sposoby, np. poprzez filmy (zakładka Korona Himalajów) czy opowieści z wypraw Jerzego Kukuczki na ośmiotysięczniki (Wirtualne Podróże) oraz publikując materiały w naszym wirtualnym archiwum. Wszystko po to, aby pokazać naszym odbiorcom historię polskiego himalaizmu i lepiej poznać życie i działalność Jerzego Kukuczki.
Poniżej kilka przykładów zdigitalizowanych fotografii z Archiwum Jerzego Kukuczki:
