Bogate doświadczenie z zakresu pracy nad zbiorem archiwalnym, które nabyliśmy podczas wieloletniej pracy nad spuścizną Jerzego Kukuczki, zdecydowanie przyczyniło się do naszych planów na przyszłość. To doświadczenie postanowiliśmy wykorzystać do wspierania świadków historii polskiego himalaizmu w zabezpieczaniu ich niezwykle bogatych archiwów, tym samym ratując je przed zapomnieniem i zniszczeniem. Do tej pory zabezpieczyliśmy kilkadziesiąt tysięcy fotografii, setki dokumentów tekstowych, kilkadziesiąt godzin nagrań łączności radiowej z wypraw, a także duże ilości autentycznego sprzętu wspinaczkowego. Jak wyglądają etapy takiej pracy?
Na początku zbiór należy dokładnie rozpoznać oraz zadać sobie wiele, odnoszących się do niego pytań – jakie materiały w nim się znajdują, do kogo należą, z jakich wypraw, z jakich lat, w jakim stanie są obiekty, ile ich jest i w jaki sposób należy je zabezpieczyć i wiele, wiele innych. Gdy zbierzemy możliwie najwięcej informacji, możemy przystąpić do pracy, zakupując odpowiednio dobrane opakowania ochronne oraz układając całość w logicznie przemyślaną strukturę archiwalną, która pomoże poukładać zbiór, a także sprawnie z niego korzystać w przyszłości. Jest to zajęcie trudne i wymagające dużych pokładów cierpliwości, spostrzegawczości i umiejętności poszukiwania informacji z różnych źródeł. Należy też mierzyć się z niespodziewanymi sytuacjami, ponieważ liczne materiały, które trafiają do archiwum, kilkadziesiąt lat spędziły w szafie, na strychu, bądź w piwnicy. W takim przypadku musimy być bardzo ostrożni w obcowaniu z obiektami oraz dokładnie zweryfikować ich stan. Bywa też tak, że materiały były przez lata wyjmowane z pudeł, przekładane lub ktoś mógł próbować samodzielnego usystematyzowania zbioru. Zdarza się, że efektem takich działań jest przemieszanie się obiektów, niewłaściwe rozpoznanie ich pochodzenia czy niedokładne opisy, będące jasne tylko dla osoby, która je wykreowała. W pracy archiwisty zawsze musimy mieć na uwadze, że robimy to dla przyszłych pokoleń, z tego względu opis materiałów, jak i struktura archiwum musi być przemyślana w taki sposób, aby była zrozumiała i jasna też dla tych, którzy przyjdą po nas, z tego powodu opisy archiwalne potrafią być bardzo dokładne i zawierać informacje, które dla wielu odbiorców mogą wydawać się niepotrzebne. Naszym zadaniem jest odpowiednie poukładanie zbioru i nadanie mu ciągu logicznego, co potrafi być skomplikowanym zadaniem. Gdy zbiór został zabezpieczony, opracowany i opisany, możemy przystąpić do jego digitalizacji.
W ciągu ostatnich kilku lat udało nam się w ten sposób opracować liczny zbiory archiwalne i dołączyć je do archiwum, jako kolekcje archiwalne. Do tej pory opracowaliśmy następujące kolekcje:
- Spuścizna Jerzego Kukuczki
- Kolekcja Ryszarda Wareckiego
- Kolekcja Ignacego Walentego Nendzy
- Kolekcja Wiesława Lipińskiego
- Kolekcja Andrzeja Czoka
- Kolekcja Jana Jungera
- Kolekcja Janusza Kurczaba
- Kolekcja rodziny Kukuczków
W tym roku dołączyły dwie kolejne, niezwykłe ze względu na ich tematykę, ponieważ dotyczą osób i wydarzeń bardzo ważnych z perspektywy historii polskiego himalaizmu:
- Kolekcja Ewy Abgarowicz
- Kolekcja Ryszarda Pawłowskiego
Fotografie Ewy Abgarowicz są niezwykle cennym świadectwem historii jednych z najważniejszych wypraw w historii polskiego himalaizmu (warszawska wyprawa w masyw Gasherbrumów oraz wrocławska na Broad Peak Middle , obie miały miejsce w 1975 roku), a także ich szczegółowym i bogatym w treść zapisem. Zdjęcia przedstawiają wiele nieczęsto dokumentowanych etapów wyprawy w Himalaje – takich jak przygotowywania ciężarówki wyprawowej i jej załadunek, czy pożegnanie i wyjazd uczestników wyprawy. Co więcej udokumentowane zostało m.in. przyjęcie w Ambasadzie RP w Islamabadzie, a także szczegółowo etapy karawany: zatrudnianie tragarzy, wydawanie ładunku, żywności oraz wypłat. Możemy za pomocą fotografii zobaczyć strajk tragarzy w miejscu odpoczynku zwanym Paiju i dalszą trasę karawany aż po kolejny biwak w Urdukas, gdzie Pani Ewa zawróciła, aby odprowadzić w dół chorą Sylvę Kysylkovą. Po powrocie w góry Abgarowicz dołączyła do wyprawy Janusza Fereńskiego, gdzie udokumentowała przebieg wyprawy, życie bazowe oraz pogrzeb tragicznie zmarłych wspinaczy. Po zakończeniu wyprawy przeniosła się do bazy pod Gasherbrumami, gdzie uchwyciła powrót m.in. uczestników i uczestniczek ze szczytu Gasherbruma II. Co więcej fotografie Ewy Abgarowicz odznaczają się dużą ilością portretów uczestników i uczestniczek obu wypraw, co stanowi o ich wysokiej wartości historycznej i archiwizacyjnej.
W kolekcji Ryszarda Pawłowskiego znajdują się fotografie, przedstawiające jego całą historię wspinaczkową – od początków w skałkach i Tatrach, poprzez wspinaczki w Alpach, Andach, górach Pamiru czy Nowej Zelandii, aż po liczne wyprawy na szczyty ośmiotysięczne, w których brał udział (zdobył ich aż 11, a na niektórych z nich stanął wielokrotnie). Ważnym etapem historii himalaisty było rozpoczęcie pracy jako przewodnik wysokogórski. Głównym celem wypraw przewodnickich Pawłowskiego były takie szczyty jak: Aconcagua w Ameryce Południowej, Mount McKinley w Ameryce Północnej, Ama Dablam i Pumori w Himalajach oraz Elbrus w Kaukazie. Na wielu z wyżej wymienionych szczytów stanął po kilkadziesiąt razy. Tak duży dorobek wspinaczkowy zaowocował przepięknym i bogatym archiwum, liczącym prawie 10 tysięcy fotografii (na potrzeby zadania dotowanego przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych opracowano 6271 zdjęć). Zbiór ten jest ogromnym świadectwem, dokumentującym życie jednego z najbardziej znanych i wciąż aktywnych himalaistów, którego górskie osiągnięcia do dziś budzą podziw i uznanie.
Wszystkich świadków historii, którzy są zainteresowani profesjonalnym opracowaniem i zabezpieczeniem w archiwum Fundacji Wielki Człowiek zapraszamy do kontaktu poprzez maila fundacja@wielkiczlowiek.pl
